Atak przerażenia w nocy może mieć wiele przyczyn, często jednak wiąże się z parasomniami, czyli zaburzeniami snu przebiegającymi z nieprawidłowymi zdarzeniami w czasie snu (np. zaburzeniami ruchowymi). Należą do nich m.in. lęki nocne, koszmary senne, nawracające izolowane porażenie przysenne i zaburzenia zachowania podczas snu REM. (1)

Parasomnie – zaburzenia wybudzenia

Parasomnie mogą pojawiać się pomiędzy stadiami snu (między czuwaniem a snem), w czasie snu NREM (snu bez szybkich ruchów gałek ocznych) lub w czasie snu REM (snu z szybkimi ruchami gałek ocznych). Wyróżnia się zaburzenia wybudzenia, parasomnie snu REM i inne parasomnie. (1)

Zaburzenia wybudzenia powstają podczas snu wolnofalowego, wynikają ze wzbudzeń i na ogół pokrywa je niepamięć. Najczęściej występują u dzieci, ale u dorosłych również mogą się pojawiać. Do tej grupy zaburzeń snu należą lęki nocne, które towarzyszą wybudzeniom z głębokiego snu. Osoba, która ich doznaje, jest pobudzona, czuje bardzo silny lęk, płacze, krzyczy. Lęki nocne mogą łączyć się też ze wzmożoną potliwością, przyspieszonym oddechem, czasem nawet walką z osobami, które próbują uspokoić pacjenta. Atak kończy się wraz z pełnym wybudzeniem ze snu. (1,2)

Koszmary nocne i zaburzenia zachowania podczas snu REM

Koszmary nocne są parasomniami snu REM – to przerażające marzenia senne, przebiegające z lękiem. W tym wypadku po przebudzeniu pacjent pamięta je dokładnie. U ich podstaw leżeć może reakcja organizmu na silny stres, traumatyczne wydarzenie. (1)

Zaburzenia zachowania podczas snu REM pojawiają się z reguły u osób pop 50. roku życia. Ich przyczyną jest brak atonii, czyli zwiotczenia mięśni w czasie snu REM, związane z upośledzeniem mechanizmów, które znoszą napięcie mięśniowe. Dlatego zaburzeniom tym towarzyszy aktywność ruchowa, zwykle związana z treścią marzenia sennego, w którym pacjent walczy z kimś, ucieka, próbuje się bronić. Po wybudzeniu wszystko pamięta i potrafi ekspresywnie o tym opowiadać. (1)

Nawracające izolowane porażenie przysenne

czytaj więcej >>

Kolejną parasomnią snu REM jest nawracające izolowane porażenie przysenne, zwane też paraliżem sennym, które wiąże się z dużym lękiem, strachem, ale daje inny rodzaj zaburzeń o charakterze motorycznym. W tym przypadku pacjent nie jest w stanie poruszyć się ani mówić. Porażenie przysenne przebiega z nasilonymi przykrymi doznaniami psychicznymi. Najczęściej stan występuje przy wybudzeniu, ale czasem towarzyszy zasypianiu. Może utrzymywać się od kilkunastu sekund do kilku minut. (1)

Wystąpieniu epizodu porażenia przysennego sprzyjają niektóre leki (np. nasenne), a także niehigieniczny tryb życia i zaburzenia rytmu snu i czuwania, związane np. z wykonywanym zawodem lub podróżami, którym towarzyszy zmiana stref czasowych. (1)

1. Wichniak A. Parasomnie. http://psychiatria.mp.pl/bezsennosc/79966,parasomnie Data dostępu: 18.05.2017
2. Wendorff J., Połatyńska K. Lęki nocne u dzieci. Pediatr Dypl. 2012;16(3):40-44