Podejrzenie alergii pokarmowej powinny nasunąć charakterystyczne objawy, czasowo związane ze spożyciem jakiegoś konkretnego pokarmu. Należą do nich: nudności, wymioty, kurczowe bóle brzucha, wzdęcia i biegunka.
Dolegliwości żołądkowo-jelitowe stanowią nie lada wyzwanie diagnostyczne. U ich podłoża może stać bowiem szereg chorób: zaburzenia czynnościowe, zapalenia, zakażenia, zatrucia pokarmowe, choroby organiczne, czy wreszcie nietolerancje pokarmowe lub alergie. Te ostatnie, jak pokazują badania, podejrzewa u siebie niemal co trzeci Polak. W rzeczywistości choroba ta nie jest tak częsta i występuje u 2-4% dorosłych, zaś u dzieci do dwóch razy częściej. Nie jest to jednak wcale mało jeśli uświadomimy sobie, że ten odsetek oznacza wśród dorosłych 1-2 osób z alergią pokarmową na każde 50 osób. Warto więc wiedzieć, jak przebiega diagnostyka tego schorzenia, jakie badania laboratoryjne mogą pomóc postawić rozpoznanie i wreszcie, u jakiego lekarza szukać pomocy w przypadku podejrzenia alergii pokarmowej.
Objawy alergii pokarmowej mogą być różne
Podejrzenie alergii pokarmowej powinny nasunąć charakterystyczne objawy, czasowo związane ze spożyciem jakiegoś konkretnego pokarmu. Należą do nich: nudności, wymioty, kurczowe bóle brzucha, wzdęcia i biegunka. Wszyscy dobrze znamy te przykre symptomy i doskonale wiemy, że ich przyczyną z rzadka tylko jest alergia. Dlatego tak ważna jest tutaj powtarzalność i powiązanie ze spożyciem konkretnego pokarmu. Poza klasycznymi objawami pochodzącymi z przewodu pokarmowego, alergie pokarmowe mogą także dawać reakcje uogólnione, jak wysypki, czy w skrajnym przypadku wstrząs anafilaktyczny, przebiegający z dusznością i utratą przytomności. Powyższe objawy zazwyczaj są związane z tzw. alergią IgE-zależną i występują zwykle natychmiast albo w bardzo krótkim czasie od spożycia alergenu (czynnika wywołującego alergię).
Dużo trudniejsze w diagnostyce, na szczęście jednak znacznie rzadsze, są przypadki tzw. nadwrażliwości typu późnego, w których objawy występują wiele godzin, a czasem i dni po spożyciu pokarmu uczulającego. W takich przypadkach wysunięcie podejrzenia alergii jest bardzo utrudnione. Na uwagę zasługuje jeszcze fakt, że u dzieci objawy wcale nie muszą być tak charakterystyczne i alergia może się przejawiać jedynie rozdrażnieniem, trudnościami w spaniu, czy nawracającymi zakażeniami dróg oddechowych.
Jak potwierdzić alergię pokarmową?
Cechą charakterystyczną każdej alergii jest fakt, że jej objawy występują jedynie w sytuacji ekspozycji na alergen. W przypadku alergii pokarmowych można wykonać prosty test – usunąć z diety pokarm, który podejrzewamy, że uczula i wówczas objawy powinny zniknąć. Przy ponownym wprowadzeniu go do diety natomiast, objawy powinny ponownie wystąpić. Warto jednak zaznaczyć tutaj, że nie jest to pewne potwierdzenie alergii, gdyż dokładnie taki sam efekt będzie występował w przypadku nietolerancji pokarmowej, która nie ma podłoża alergicznego, a jest zazwyczaj wynikiem braku jakiegoś enzymu, np. rozkładającego laktozę w przypadku nietolerancji laktozy. Ma to swoje ważne dla pacjenta implikacje, gdyż podstawowym leczeniem alergii jest eliminacja alergenu z diety, natomiast w przypadku nietolerancji pokarmowej czasami istnieje możliwość przyjmowania brakującego enzymu w formie tabletek i wówczas eliminacja danego składnika pokarmowego nie jest konieczna.
Badania laboratoryjne pomocne w diagnostyce alergii
Warto wiedzieć, że w przypadku alergii pokarmowych badania laboratoryjne są jedynie badaniami pomocniczymi. Często jednak stanowią ważną pomoc, dlatego w przypadku podejrzenia alergii pokarmowej warto rozważyć ich wykonanie. Najważniejszym badaniem laboratoryjnym jest tutaj oznaczanie swoistych przeciwciał IgE, które w przypadku najczęstszych, IgE-zależnych reakcji, utrzymują się w surowicy krwi chorego do końca życia. Czasami oznacza się także ogólną liczbę przeciwciał klasy IgE oraz liczbę eozynofilów, choć te badania w diagnostyce alergii są drugorzędne.
Innym rodzajem badań, dość często wykonywanych, są testy skórne, do przeprowadzenia których można użyć albo alergenów komercyjnych, albo tzw. natywnych, czyli tych wytypowanych i dostarczonych przez pacjenta. Choć takie testy rzeczywiście wydają się być bardzo cenne w diagnostyce alergologicznej, ostatnio kwestionowana jest ich wartość ze względu na zbyt dużą liczbę wyników fałszywych.
Warto skorzystać z doświadczenia lekarza
Ścieżka diagnostyczna, w tym wybór lekarza, który może nam pomóc w diagnostyce alergii pokarmowej zależeć będzie w dużej mierze od rodzaju i nasilenia naszych objawów. Zazwyczaj pierwszym lekarzem do którego trafiamy z naszymi dolegliwościami jest nasz lekarz rodzinny, który powinien pokierować dalszą diagnostyką. Czasami jednak jesteśmy na tyle pewni podłoża alergicznego stwierdzanych objawów, że sami decydujemy się w pierwszej kolejności udać się do lekarza alergologa i taka ścieżka diagnostyczna również jest prawidłowa. Bywa także, że z powodu naszych objawów w pierwszej kolejności trafiamy do gastroenterologa, gdy dokuczają nam głównie dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, dermatologa, gdy głównym objawem są wysypki, bądź pulmonologa, jeśli problemem są trudności z oddychaniem. Wszyscy Ci specjaliści jednak, po powzięciu podejrzenia alergii pokarmowej jako przyczyny naszych dolegliwości, skierują nas ostatecznie do lekarza alergologa. Dalszym procesem diagnostyczno-terapeutycznym nie musimy się już zbytnio przejmować, gdyż pokieruje nim specjalista w tym zakresie
